Wonen in een oude fabriek, een school of een kerk, lijkt je dat niet fantastisch? Of in zo’n statig herenhuis met prachtige oude vloeren en plafonds, glas-in-lood ramen en kamers en suite. Wonen in een monumentaal pand is inderdaad geweldig, maar je moet er wel wat voor over hebben: de monumentale status brengt een zorgplicht met zich mee, die veel mensen al bij voorbaat afschrikt. Heb jij een mooi monument te koop zien staan en durf jij de uitdaging wel aan? Laat je dan goed begeleiden door een deskundige.
Nederland kent zes verschillende soorten monumenten, waarvan rijksmonumenten en gemeentelijke monumenten het meest bekend zijn. Welke rechten of plichten je als eigenaar hebt, verschilt per soort monument. Maar in het algemeen geldt voor monumenten dat je weinig vrijheid hebt om zaken in je woning aan te passen. Dat beperkt de mogelijkheden om zo’n karakteristiek pand, dat naast fraaie details vaak ook gebreken heeft, te transformeren in een droomwoning.
Restauratie en behoud van monumentaal erfgoed Om toch het optimale woongenot te realiseren, kun je de hulp inroepen van een deskundige. Zoals onze Jaco Poortvliet. Hij heeft veel ervaring met restauratie en behoud van monumentaal erfgoed. ‘Mijn eerste project toen ik 12 jaar geleden voor mezelf begon, was de restauratie en herbestemming van het badpaviljoen in Domburg. Een prachtig mooi gemetseld gebouw in de duinen, van eind negentiende eeuw. Ook restauraties van andere monumenten als molens, kerktorens, een boerenschuur of een oud woonhuis heb ik begeleid. Het zijn voor mij als liefhebber de krenten in de pap.’
Voordat je je monumentale woning mag verbouwen, is altijd een vergunning nodig. Bij rijksmonumenten moet je voor alles wat je wilt veranderen de goedkeuring krijgen van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed. ‘Je mag niet zomaar een muurtje uitbreken of de lambrisering van de muur trekken, want die kunnen een historische waarde hebben. Dat moet je goed laten uitzoeken’, zegt Jaco.
‘Een van de stelregels bij de Rijksdienst is dat ingrepen omkeerbaar moeten zijn. Je mag bijvoorbeeld best kijken hoe je een dak van een monumentale kerk zou kunnen isoleren, als je het maar weer ongedaan kunt maken.’
Om het monument in oorspronkelijke staat te behouden, zijn er soms speciale ambachtslieden nodig om reparaties met oude technieken uit te voeren. Of moeten er specifieke materialen worden gebruikt, die niet altijd goed verkrijgbaar zijn. Kunststof kozijnen mogen bijvoorbeeld niet en dubbel glas is ook geen optie. Die bouwtechnieken zijn te recent.
Monumentenregister Als je wilt weten welke onderdelen van een gebouw monumentaal zijn, kun je het monumentenregister raadplegen. Jaco: ‘In het monumentenregister staat beschreven wat het monument tot een monument maakt. Zaken die niet beschreven zijn, hebben formeel geen historische waarde, dus daarvoor gelden geen restricties. Zulke onderdelen mag je aanpassen of verwijderen, zonder dat het de monumentale waarde van het pand aantast. Persoonlijk zou ik daar terughoudend mee zijn, want je moet het monument in ere laten en altijd verbouwen en wonen met respect voor het monument.’
Als je een goed plan hebt om een monument geschikt te maken als woning, dan blijkt er uiteindelijk best veel mogelijk. ‘Bij de Rijksdienst ziet men namelijk ook wel dat een monument dat bewoond wordt, een duurzamere toekomst heeft. Een monument waarin gewoond wordt, daar wordt beter voor gezorgd dan voor een monument dat leeg staat’ zegt Jaco.
Onderhoud van monumenten
Met verbouwing, renovatie of restauratie ben je er nog niet, als eigenaar en bewoner. Ook het onderhoud van een monument is een belangrijk punt van aandacht. Oude gebouwen hebben nu eenmaal vaak meer onderhoud nodig dan de modernere, duurzamer gebouwde woningen. Het onderhoud valt daardoor vaak ook duurder uit dan bij een ‘normale’ woning. Gelukkig zijn er financiële tegemoetkomingen.
In sommige gevallen kom je als eigenaar in aanmerking voor een zogenaamde SIM-subsidie: een subsidie voor instandhouding van een monument. Jaco Poortvliet kent alle regelingen en helpt zijn klanten graag met de subsidieaanvraag. Jaco: ‘Dan maak je een zesjarenplan waarin je alle werkzaamheden opneemt die nodig zijn om het monument in stand te houden. De overheid verstrekt zulke subsidies vanuit de gedachte dat de kosten voor restauratie hoger zijn dan de kosten voor instandhouding. Je kan dus beter subsidie geven voor onderhoud dan wachten tot er een restauratie nodig is.’
Deskundig Advies
Naast ondersteuning bij de subsidieaanvraag kan Jaco als bouwbegeleider zijn klanten technisch adviseren en begeleiden bij de aankoop, restauratie en eventuele transformatie tot woning van een monument. ‘Het eerste advies wat ik mensen geef die een monument willen kopen, is een goede technische keuring. Zo weet je zeker wat je koopt en voorkom je verrassingen. Verder raad ik mensen aan om altijd eerst contact met BBAN op te nemen voor een deskundig advies. Dan kom je goed beslagen ten ijs voordat je onomkeerbare beslissingen neemt.’
Deskundig advies over de aankoop, restauratie of transformatie van een monument? Bel met BBAN: 033 – 4563195. Of download vrijblijvend onze special Mooie Monumenten voor meer informatie.
